Endometriozis ve çikolata kisti

Çikolata kisti (Endometriozis), sadece kadınlarda gözlenen bir hastalıktır. Rahim iç dokusunun (endometrium), rahim dışında, karın iç boşluğunda özellikle kasık bölgesinde gelişip büyümesi durumudur. En sık yumurtalıklarda, tüplerde ve rahmin ön ve arkasında rastlanır. Endometriozis kadınlarda yumurtalıkları tutar ve buna bağlı olarak kist meydana gelir. Meydana gelen kiste çikolata kisti denir.

Çikolata kisti (endometriozis) nedir?

Çikolata kisti (endometriozis), yumurtalıklarda, fallop tüplerinde veya karın boşluğu gibi uterus dışındaki yer alan alanlarda uterus iç yüzeyini döşeyen endometrial dokunun varlığı ile karakterize olan kronik bir hastalıktır.

Çikolata kisti adının verilmesinin nedeni, kistin çikolata kremasına benzemesi, eskimiş kan ile dolu olmasıdır. Çikolata kistleri muayene veya ultrason ile görülebilir. Miyomlar genelde iyi huyludur ancak kasık ağrısı veya kısırlık (infertilite) nedeni olabilir.

Çikolata kisti tedavisi nasıl yapılır?

Çikolata kistlerinin tedavisi ilaç ile mümükü değildir. Tek tedavi seçeneği ameliyattır. Çikolata kistiyle ilgili şikayet olmaması veya çok küçük (< 4 cm) kistlerin varlığında cerrahi tedaviye gerek duyulmayabilir. Ancak küçük çikolata kistleri zamanla büyüyebileceği için yakından takip edilmesi gerekir.

Çikolata kisti, ne kadar erken teşhis edilirse tedavinin bedene vereceği zarar o kadar az olacaktır.

Endometriozis kimlerde daha sık görülür?

Endometriozis infertilite (kısırlık) şikayeti olan kadınların yarısında izlenebileceği gibi çocuk sahibi olmuş kadınların %20’sinde de gözlenmektedir. Daha çok modern hayatın bir rahatsızlığı olarak bilinmektedir. Sosyo ekonomik seviyesi yüksek, şehirli hayatı olan kadınlarda daha fazla izlenebilir. Coğrafi faktörler veya genetik yatkınlık da hastalığın nedenleri arasında olabilmektedir. Endometriozis infertiliteye neden olabileceği gibi çocuğu olmayan genç kadınlarda da izlenmektedir.

Endometriozisin belirtileri neler?

Endometriozis bazen tamamıyla tesadüfen saptanır, yani şikayet olmadan da gelişebilir. En fazla görülen şikayet, sancılı adet kanamasıdır. Hatta hastalar bu dönemlerden çok korkarlar, ağrıyı dindirebilmek için acil servislere bile başvurdukları olmuştur. Bunun dışında adet düzensizliği, sancılı büyük abdeste çıkma, bazen dışkıda kanama veya idrarda kan görülmesi olabilir. Akciğerlere yerleştiği zaman kanlı balgam çıkartmaya yol açabilir. Beyine yerleştiği zaman epilepsiye yol açtığını gösteren vaka takdimleri vardır. Endometriozis en sık yumurtalıklara yerleşir ve yumurtalılarda çikolata kisti dediğimiz kitlelere yol açar. Çikolata kisti durumlarında kasık ağrısı, kabızlık veya cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir. Bazı durumlarda infertilite şikayeti ile gelen ve hiçbir semptom göstermeyen kadınlarda da saptanabilir.

Endometriozis belirtisi, diğer adet ağrılarından nasıl ayırt edilir?

Endometriozisdeki kasık ağrısı adet dönemleriyle alakalıdır. Sancılar kanama ile başlar ve adet dönemine devam eder, daha sonra kaybolur. Başka bir deyişle ağrılar her ay halinde mesai yaparlar.

Endometriozis tedavisi nasıl yapılıyor?

Endometriozisde iki ana şikayet vardır: Birincisi sancılı adet görme, diğeri ise kısırlıktır. Şikayetin tipine göre tedavi yolu farklı olabilmektedir. Örneğin sadece ağrı şikayeti olan kadınlara ağrı kesiciler, hormonal ilaçlar verilebilir veya daha ağır olgularda cerrahi yöntemler önerilir. İnfertilite şikayeti olanlarda farklı görüşler olmakla beraber cerrahi yöntem ile daha çok laparoskopi tercih edilir, çikolata kistlerinin çıkarılması veya direk yumurtlamayı artıcı tedavi veya tüp bebek önerilir. Hastanın yaşı, evlilik süresi, eşlik eden erkek faktörünün olması hangi tedavi yönteminin seçileceğinde önemli rol oynamaktadırlar. Unutmamak gerekir ki endometriyozis modern hayat şartlarının neden olduğu bir rahatsızlıktır ve hayat şartlarını düzenlemek, özellikle beslenme alışkanlığında yapılacak değişiklikler hastalığın ilerlemesini engelleyebilir. Çocuk sahibi olan ve artık üretkenlik potansiyellerini düşünmeyen daha ileri yaşlı kadınlarda rahim ile yumurtalıkların alınması kesin tedavi yöntemidir.

Endometriozis ameliyatı sonrasında gebe kalma oranı nedir?

Endometriozisde operasyon sonrası gebe kalma olasılığı cerrahi tekniğe ve uygulamayı yapan hekimin tecrübesine göre değişmekle birlikte ilk yıl içerisinde %50’ye varan gebe kalma şansı vardır. Ancak özellikle ilerlemiş olgularda sadece cerrahi yeterli olmamakta cerrahi sonrası yumurtlamayı arttırıcı tedavi veya direkt tüp bebek tedavisini önermekteyiz. Endometriozisin nedeni tam anlaşılamadığı için cerrahi sonrası nüksetme olasılığı da 1. yıldan sonra %50’ye varmaktadır. Bu yüzden hastalığın ilerlememesi için ya baskılayıcı tedavi uygulamak gerekir ya da en kısa sürede gebelik için uygun koşulları oluşturmak için tedavi vermek önerilir.

Endometriozis tedavisinde ilaçlar da kullanılıyor mu?

Yukarıda bahsettiğimiz gibi ilaç tedavisi hastalığın ilerlemesini veya ağrı gibi şikayetlerin azalmasını sağlamak için kullanılmaktadır. İlaç tedavisini kestikten sonra endometriyozise bağlı bulguların tekrarlayacağını göz önüne almak gerekir. İlaç tedavisini daha çok henüz gençlik çağında olan kadınlar için önermekteyiz. Kullanılan ilaçların endometriyozisi tedavi edici özelliği yanında maalesef yan etkileri de olmakta hatta bazen tedaviyi yarıda bırakmaya yol açmaktadır.